Chronologisch verloop van de 18 daagse veldtocht aan het bruggenhoofd Gent.

Wat u hieronder chronologisch kunt lezen is een samenvatting van verslagen van de strijd en de voorbereidingen die plaats vonden aan Bruggenhoofd Gent tijdens de achttiendaagse veldtocht. Het is een samenraapsel van allerhande bestaande geschriften over de strijd. Onlogische opvolgingen werden er zoveel mogelijk uitgehaald want dezelfde verhalen afkomstig van verschillende bronnen bleken vaak tegenstrijdigheden te bevatten.

Op 14 mei 1940 stellen de geallieerden zich veel vroeger dan bedoeld op aan de lijn Antwerpen - Givet (die onder andere de KW-linie bevat). Helaas is in Noord Frankrijk ook deze stelling ondertussen doorbroken.

• De Bouw van Bruggenhoofd Gent.
  • De Belgische fortificatiepolitiek voor WO II
  • Bruggenhoofd Gent als Fortengordel.
  • Korte beschrijving van het Belgisch leger voor mei 1940.
  • Korte beschrijving van het Duitse leger voor mei 1940.
  • Overzicht van de Belgische fortificaties voor mei 1940.
• De Structuur van Bruggenhoofd Gent.
• Een nadere blik op de technische kant van de bouw van de bunkers.
• Beschrijving van de binnenkant van de bunkers en hun bewapening.
• Camouflage van de bunkers.
• Enkele opmerkingen en tekortkomingen aan dit bruggenhoofd.
• De Achttiendaagse Veldtocht zoals beleefd aan Bruggenhoofd Gent.
  • Vrijdag 10 mei 1940: De Duitse inval in België
  • Zaterdag 11 mei 1940: Beperken schade aan Albertkanaal
  • Zondag 12 mei 1940: Terugtrekken op de lijn Antwerpen - Givet
  • Maandag 13 mei 1940: Terugtrekken op de lijn Antwerpen - Givet
  • Dinsdag 14 mei 1940: Opstellen op de lijn Antwerpen - Givet
  • Woensdag 15 mei 1940: Verdediging van de lijn Antwerpen - Givet
  • Donderdag 16 mei 1940: Opdracht terugtrekken op Scheldestelling
  • Vrijdag 17 mei 1940: Aankomst troepen op Scheldestelling, oa TPG
  • Zaterdag 18 mei 1940: Opbouw en organisatie rondom het Bruggenhoofd.
  • Zondag 19 mei 1940: Vertragingsopdrachten aan de Dender.
  • Maandag 20 mei 1940: Eerste dag strijd aan Bruggenhoofd Gent.
  • Dinsdag 21 mei 1940: Tweede dag strijd aan Bruggenhoofd Gent.
  • Woensdag 22 mei 1940: Derde dag strijd aan Bruggenhoofd Gent.
  • Donderdag 23 mei 1940: Het verlaten van Bruggenhoofd Gent.
  • Donderdag 23 mei 1940: Algemene beelden bij de val van TPG.
  • Donderdag 23 mei 1940: De val van Gent.
  • Vrijdag 24 mei 1940: De val van het kanaal Gent-Terneuzen
  • Zaterdag 25 mei 1940: De slag om de Leie
  • Zondag 26 mei 1940: De slag om de Leie
  • Maandag 27 mei 1940: Val van de Leiestelling
  • Dinsdag 28 mei 1940: De Belgische kapitulatie
  • De rest van de veldtocht tot de val van Dunkerque.
  • Lijst van gesneuvelde Belgische soldaten aan Bruggenhoofd Gent.
  • Lijst van Belgische gesneuvelden tijdens de 18 daagse veldtocht.
  • Lijst van gesneuvelde Duitse soldaten aan Bruggenhoofd Gent.
• Het lot van Bruggenhoofd Gent na drie dagen strijd.

Dinsdag 14 mei 1940

Nederland. In Nederland kapituleert de Vesting Holland. Hierdoor probeert het 7e Franse Leger te ontkomen en zich te integreren in de zone van de Antwerpse Forten.

Het Nederlandse leger is van Dordrecht teruggeduwd tot Rotterdam. De Hollandse soldaten vluchten in wanorde richting Antwerpen. De Duitsers dringen door al over Breda tot aan de Scheldemonding. Boven Turnhout zitten ze reeds tot aan het kanaal.

Duitse doorbraak in het noorden van Frankrijk. Doordat de Duitsers tot in Sedan zijn weten door te breken, maken zij de situatie voor het Belgisch leger er natuurlijk niet gemakkelijker op. Vele Franse troepen verminderen hun weerstand op de lijn Namen - Givet om de reeds geleden schade te Sedan proberen te beperken.

Door de zwakke verdediging van het 9e Franse Leger leggen de Duitsers letterlijk alle druk op deze verzwakte stelling te Sedan. Tussen Samber en Maas is er zelfs geen sprake meer van een verdedigde stelling maar van een vlucht van het Franse leger. De opperbevelhebber van deze Franse Legereenheid zou op 19 mei te Chapelle zelf gevangen genomen worden door de oprukkende Duitsers.

Schets van de situatie aan de KW-linie vanaf 14 mei 1940 : Boek Mai 1940 - La Bataille de Belgique - M. Fouillien et J. Bouhon

Situatie aan de hoofdstelling Antwerpen - Namen - Givet. Ondanks dat het zwaartepunt van de Duitse aanval op de zwakke Franse troepen blijft liggen ter hoogte van Sedan, blijft de druk op de rest van de hoofdstelling beperkt. Deze stelling is op zich op dat moment voor de Belgische soldaten best verdedigbaar. De weerstand van de Forten blijft. Zo blijven Neufchâteau en Battice standhouden terwijl de omliggende gebieden lang in Duitse handen waren. Zwaarste hindernis blijft de sterke Duitse luchtmacht. Deze blijft slachtoffers maken achter de stellingen en de Duitsers beheersen volledig het luchtruim.

Engelse troepen bezetten de zone tussen Leuven en Waver. Namen zal worden verdedigd door de 8e Linieregiment en de 2e Regiment Ardeense Jagers.

Aansluitend op de Britse troepen tot Waver werd de zone tot de Franse grens bezet door het 1e Franse Leger. Daarna sloten deze aan bij het 9e Franse Leger dat echter zwaar in de knoei zat met de snel doorbrekende Duitse pantsers richting Sedan.

In de loop van deze dag zullen nog vele eenheden die nog altijd aan het terugtrekken waren vanaf stellingen aan het Albertkanaal op de KW-linie stelling komen nemen of doortrekken naar de achterlinies om in reserve te gaan of zich te hergroeperen na reeds geleden strijd.

Lijn Waver - Gembloux - Namen. Hier bevond zich een zeer uitgestrekt en open landschap. Op die manier dus een zeer gevaarlijk terrein om aangevallen te worden met pantsers. Het 1e Franse Leger had hier zijn te verdedigen posities en rekende daarbij op een reeds geplaatste Belgische anti-tankhindernis, namelijk deze tussen de reeds bestaande anti-tankmuur langs de KW-linie van Haacht tot Leuven. Deze diende echter origineel doorgetrokken te worden tot bij het Naamse Fort van Cognelée. Hier was reeds aanvang mee genomen deze te plaatsen maar op 2 Februari 1940 was bijkomend beslist deze 8 km te verplaatsen. Dit werk was bij de inval in mei 1940 nog niet afgewerkt waardoor deze antitankmuur dus in feite onafgewerkt diende beschouwd te worden. Bijkomend was het Franse leger vooraf niet verwittigd van deze wijziging in de plannen van de Belgische verdediging zodat de Fransen hier met een onvoldongen feit werden geconfronteerd, namelijk een moeilijk te verdedigen terrein met onafgewerkte voorziene vaste verdediging.

Het Franse 1e Leger koos dan maar voor de optie zijn verdediging op te trekken achter de bestaande spoorlijn Brussel-Namen en het bijhorende spoorwegtalud als anti-tank verdediging te gebruiken. In dit geval komt dit er op neer dat tussen Ernage en Beuzet de Franse 1iere Division d'Infanterie Marocaine en de 15ieme Division d'Infanterie Motorisée zich hebben ingegraven.

Schets van de situatie zuidelijk van Waver tot de Franse grens bezet door het 1e Franse Leger op 14 mei 1940 : Boek Mai 1940 - La Bataille de Belgique - M. Fouillien et J. Bouhon

In de ochtend

Houx aan de Maas. Waar de Duitsers van de 5e Pantserdivisie al een zeer beperkt weerstandsnest hadden uitgewerkt aan Franse kant nabij een eerste in de Maas veroverd eilandje, slaagt men er in de ochtend in op 3 plaatsen de Maas te overbruggen. De Maasstelling is hier wel degelijk gebroken.

Linksboven: Eerste nood voetbrug in de richting van het eiland centraal in de Maas nabij Houx. Dit bleek van Franse kant totaal niet bezet of bewaakt. Rechtsboven: Eerste Duitse pantsers verzameld op dit centrale onbewaakte eiland. Onder: Foto's van algemene oversteek te Houx na aanleg van een definitieve zwaardere noodbrug over de Maas. Het Franse verzet was er gebroken. (Alle foto's: Boeken Mei 1940 - Peter Taghon)

Vrij kort nadien zou Generaal Rommel ook met zijn 7e Pantserdivisie de Maas weten te overbruggen, in eerste instantie met rubber boten en onder dekking van artillerievuur van hun eigen tanks. De Franse 18ieme Division d'Infanterie was totaal onmachtig om tegen deze aanvallen deftig weerwerk te bieden.

Het Franse 9e Leger blijkt totaal de pedalen kwijt en verliest ook rond hetzelfde ogenblijk Sommière en Onhaye op de weg van Dinant naar Philippeville. Bij de kort hierop volgende val van Onhaye wordt de Franse reserve van het 1e Franse Leger in de vorm van de 1e Division Curasée de Réserve alsook het 4e Division d'Infanterie Nord Africaine in de strijd gegooid. Zij zouden de Duitsers opnieuw tot achter de Maas dienen terug te duwen. De opdracht zal luiden een tegenaanval in de avond van 14 mei 1940 in de richting van Dinant.

De Maasstelling bleek definitief gevallen. De Duitsers hebben de Ardennen praktisch volledig in handen. Ze bevinden zich achter de Maas tussen Givet en Namen. De Fransen zijn net zoals in Nederland moeten wijken en zijn al teruggetrokken tot achter de Samber.

Sedan en Monthermé. Eenmaal de nodige noodbruggen opgetrokken, blijken de Duitse pantsertroepen van het XIX en XLI pantserkops zonder nog veel weerstand zowel Sedan als Monthermé aan de Maas te kunnen bereiken.

Ondanks deze voor de geallieerden ongunstige situatie krijgen ze bijkomend expliciet de opdracht de huidige verdedigingslinie Antwerpen - Dijle - Maas ten allen tijde proberen te behouden. Door de zwakke Franse positie is dit in feite reeds gewijzigd in Antwerpen - Dijle - Samber.

In de voormiddag

Lijn Waver - Gembloux - Namen, nabij Ernage. Het Duitse 6e Pantserregiment sluipt in deze regio mee naar binnen, verdoken tussen de massa vluchtelingen en terugtrekken de Franse troepen. Het 1e Franse Regiment Tirrailleurs Marocains wordt in eerste instnatie verrast door hun inval. Ze weten echter de aanval af te slaan en vernietigen 35 Duitse pantsers gesteund door Franse Artillerie.

Tijdens de Duitse aanval van hun 35e Pantserregiment in de richting van de spoorlijn Brussel-Namen waar de Franse stellingen en ook heel wat artillerie stond opgesteld, kregen de Duitse pantsers heel gericht artillerievuur te verwerken. De Duitsers schoten er ongeveer 35 pantsers bij in en dienden een nederlaag te verwerken. Ondanks de grote verliezen, waren ook opnieuw de Franse verliezen ook heel hoog. (Foto's: Boek Mei 1940 - Peter Taghon)

in de loop van de dag

Nabij de Maas, voorbereiding Franse tegenaanval. De voorbereidingen van het Franse leger om een tegenaanval te doen op de Maas nabij Dinant, loopt al in het honderd omdat de tanks zich dienen op eigen kracht naar het nieuwe front te bewegen en hopeloos vastgeraken in massa's van vluchtelingen en soldaten. Ook krijgen ze zeer snel te maken met brandstoftekorten. De Franse tanks werden hierbij zwaar geplaagd door zendinstallaties die enorm stroomverslindend waren en daardoor heel snel uitvielen bij te zwakke batterijstroom.

Aan de KW-linie, Beauvechain. Op deze lokatie zal allicht voor een eerste keer de ijzeren muur, de versperring met aan elkaar verbonden Cointet-elementen door de Duitse 31e Infanteriedivisie worden doorbroken. Allicht omdat de hindernis op zich hier niet specifiek werd verdedigd. al vrij snel krijg je massale insijpeling van Duitse voertuigen door deze doorgang. Enkele kilometers verder zal het echter plots tot een stilstand komen door hevige contacten met de Britste Royal Welsh Fusiliers die daar hun stellingen beter verdekt hadden opgetrokken.

Links ziet u een zicht op deze eerste doorbraak door deze anti-tankhindernis nabij Beauvechain. Je ziet direct een grote colonne pantsers door het obstakel doorrijden. Rechts: Britse troepen die zich enkele kilometers verder hadden ingegraven omdat het terrein er daar beter voor geschikt was. De eenheden die eerst vlot door het obstakel geraakten, zullen hier in een zeer bloederig treffen terechtkomen. (Foto's: Boek Mei 1940 - Peter Taghon)

Aalst. Opnieuw zijn er enkele kleinere bomaanvallen op de stad, ditmaal is in de namiddag de omgeving van de electricteitscentrale het doelwit. Er is beperkte schade aan gebouwen in de directe omgeving. Dus allicht zal ook nog een gedeelte van de schade die kan vastgesteld worden bij de Fabrieken Callebaut en De Naeyer nog bijkomend veroorzaakt zijn door dit bombardement (zie verslag van 10/05/1940)

Op de terreinen van het goederenstation wordt een trein met petroleumtanks in brand gestoken (allicht door de Belgische Genietroepen). Er ontstaat echter een zeer zware brand die niet meer te blussen valt en van kilometers ver te zien is.

Tegen de avond.

Lijn Waver - Gembloux - Namen, Ernage. Het 1e Franse Regiment Tirrailleurs Marocains weet de aanval af te slaan van de 6e Pantserdivisie die ter plaatse wordt vatgepind.

20:20

Nabij de Maas, voorbereiding Franse tegenaanval. Rond dit tijdstip komen de eerste Franse tanks aan op de afgesproken locatie voor een tegenaanval op de regio Dinant in te zetten. Ze kampen op dat moment al met heel gebrekkige onderlinge communicatie en gebrek aan brandstof omdat de bevoorrading het verbruik van de vele oprukkende tanks amper kan beleveren.

Bijkomend hebben de Fransen geluk want het zijn hoofdzakelijk de troepenbewegingen van de 4e Division d'Infanterie Nord Africaine die de aandacht van de Duitse Luftwaffe trekken. De tanks kunnen zich nog vrij onopgemerkt richting front verplaatsen. Men schikt de aanval te starten de ochtend nadien.

Situatie op 14 mei 1940, 's avonds. De situatie wordt op het moment totaal verstoord doordat de Franse troepen in het noorden van Frankrijk de situatie totaal niet meer meester zijn. Op dit moment zijn de Belgische stellingen in feite ondanks hevige luchtaanvallen, verdedigbaar. Alle Luikse forten houden nog altijd stand en nu komen ook de Naamse forten in de frontlijn te liggen. Alleen is de totale stelling nooit houdbaar als de doorbraak in Noord Frankrijk niet gestuit kan worden. (Schets: De Achttiendaagse veldtocht - Ministerie van Landsverdediging)

Specifieke extern gebruikte bronnen:

• Een officieel overzicht van de gebeurtenissen 1939-1940 - Uitgegeven door Ministerie Buitenlandse zaken België te Londen in 1941
• Mai 1940 - La Bataille de Belgique - M. Fouillien et J. Bouhon
• Oorlogskroniek der stad Aalst - De tweede maal - A. Van Der Heyden (1976)
• Mei 1940 - De 18-daagse veldtocht - Peter Taghon (1989)
• Mei 1940 - De 18-daagse veldtocht in woord en beeld - Peter Taghon (2010)